Hoe behouden we de kracht en schoonheid van een monumentaal paleis?

Paleis Het Loo, een pareltje aan de rand van Apeldoorn, is één van de meest geliefde musea van Nederland. Door veranderende behoeften en wensen, en de noodzaak voor onderhoud is het tijd voor een ingrijpende renovatie en uitbreiding. Maar het strippen van een historisch Paleis en het verwijderen van asbest is een heel ander verhaal dan het aanpakken van een kantoor uit de jaren ’80. Hoe kunnen we dit zorgvuldig aanpakken, zodat de kracht en schoonheid van het kasteel behouden blijven?

Paleis het Loo, wie kent het niet? Dit unieke nationale erfgoed, dat bestaat uit een zeventiende-eeuws kasteel, barokke tuinen, een stallencomplex en een indrukwekkend bassecour, heeft de afgelopen dertig jaar talloze bezoekers verwelkomd als museum. Nu is het tijd voor uitbreiding en groot onderhoud, maar niet voordat er een grootschalige asbestsanering heeft plaatsgevonden. “Van plafonds tot muren, we kunnen niks doen zonder op asbest te stuiten,” vertelt Manon Costa, projectverantwoordelijke asbestsanering van Paleis Het Loo, over deze indrukwekkende verbouwingsoperatie.

Destructief onderzoek

De asbestsanering van zo’n nationaal museum is een bijzondere, maar ook complexe taak. Niet alleen voor Paleis Het Loo, maar zeker ook voor de medewerkers die hiermee bezig zijn. Costa legt uit: “We hebben in het voortraject veel tijd besteed aan destructief onderzoek. Hoe zit het precies in elkaar en hoe krijgen we het asbest eruit? RPS voert de eindcontroles uit en heeft ons geholpen om goed te begrijpen waar het bij de eindcontroles na de sanering om draait en hoe we dit het beste kunnen aanpakken. Dit heeft ons geholpen om onze besluitvorming richting de uitvoerende asbestsaneringspartijen op orde te krijgen.”

4500 vierkante meter

Meer dan driehonderd jaar woonden en werkten de Oranjes op Paleis Het Loo. Wat begon als een jachtverblijf voor een stadhouder, groeide uit tot een Paleis voor de koning. Er werd verbouwd, gemoderniseerd, kunst verzameld en een tuin ontworpen. De Oranjes ontvingen er hun gasten, voor vertier en zaken. Volgens Costa vormt het behoud van dit monumentale gebouw, waar je eigenlijk niet aan mag komen, de grootste uitdaging. “Paleis Het Loo heeft zichzelf als doel gesteld om asbestvrij te worden. Op veel verschillende plekken is asbest toegepast, vooral tussen de vloer en het plafond. Dat komt al snel neer op een totale oppervlakte van 4500 vierkante meter. Dat is vergelijkbaar met de grootte van een half voetbalveld of het voorplein, de bassecour van het kasteel.”

Handgeschilderd werk

Voor Hans Verhaar, projectverantwoordelijke buitendienst bij RPS, vereist dit maximale inspanning. “De asbesttoepassingen zitten goed verstopt in de constructie. Daarvoor is veel sloop- en breekwerk nodig. Normaal gesproken zou je dan de zaag hanteren en alles afvoeren, maar dat gaat hier niet. Je hebt immers te maken met handgemaakt en handgeschilderd werk in dit historische pand. Dat maakt het intensiever voor de aannemer om schoon te maken, en voor ons een grotere uitdaging om te inspecteren.” Hij vervolgt: “Je hebt te maken met zoveel naden en kieren. Dat maakt het lastig om die plekken te bereiken en daarvoor een goede eindcontrole te doen. De stucplafonds moeten open en de historische bespanningen worden losgehaald. Dat vereist een grote mate van zorgvuldigheid.”

Schouders eronder

Paleis Het Loo heeft met RPS afgesproken om alle eindcontroles uit te voeren met luchtmonsters (goudfilters). Hans: “Daarmee kunnen wij exact vertellen of we met asbestvezels te maken hebben. De doorlooptijden moeten kort zijn. Er zijn immers veel partijen betrokken bij dit renovatie- en uitbreidingsproject die ook een planning hebben. In sommige situaties hebben we de mobiele SEM hiernaartoe gehaald voor een snellere doorlooptijd. Als wij luchtmonsters nemen en die moeten naar het lab, dan ben je al snel anderhalf uur verder. Met de mobiele SEM op locatie hebben wij binnen een paar minuten uitslag van het containment.”

De werkzaamheden bij Paleis Het Loo zullen medio 2021 afgerond zijn. Costa is tevreden over hoe het project verloopt en vastberaden om het tot een goed einde te brengen. “De asbestsanering van Rijksmonumenten is een serieuze klus. Naast dit kasteel staan er nog veel meer op het programma. We hebben met elkaar afgesproken dat het asbest eruit moet. Dan zetten we met z’n allen de schouders eronder om dat voor elkaar te krijgen.”